Print

Het is een beeld die je niet snel vergeet. Een volwassen vrouw op leeftijd, onder aan de trap, volledig in elkaar gewrongen in een positie waarvan je niet wist dat je dat als mens zou kunnen hebben. Ze ligt met haar hoofd omlaag en rondom haar hoofd ligt een grote plas bloed. Een plas bloed die niet met het leven verenigbaar is. Eigenlijk ligt ze voorover in de foetus houding, haar benen omhoog verwrongen nog op de trap.

Op de voordeur hangt een papiertje met de tekst: Achterom s.v.p. Bij het zien van de overledene begrijp ik waarom, de voordeur wordt geblokkeerd door een arm die tegen de dorpel aan ligt. Bij het zien van dit beeld schudt mijn lichaam even heen en weer, kippenvel kruipt vanuit mijn nek over mijn rug en armen.

In de keuken praat ik met de zoon. Hij heeft haar vanochtend gevonden. ‘Ze nam de telefoon niet op, dat is niks voor moeder’ zegt hij met een verdrietig en geschrokken gezicht. ‘De voordeur wilde ook niet helemaal open, alsof er een grote veer met tegendruk de deur dicht wilde houden’. Ik begrijp wat hij zegt en zie het beeld van haar arm tegen de deur nog even weer voor me.

Terwijl ik naar hem luister zie ik op het aanrecht een A en B formulier liggen. Het A formulier is het formulier dat de arts na de schouw ondertekend. De arts zet hierop een handtekening als hij of zij er van overtuigd is dat de dood ten gevolge van een natuurlijke oorzaak is ingetreden. Ik schud nogmaals eens snel met mijn hoofd heen en weer en probeer even op een rij te krijgen wat er zich hier allemaal heeft afgespeeld.

Voorzichtig loop ik terug naar de overledene die zich nog steeds onder aan de trap bevindt. Ik zie een fikse hoofdwond, de leuning nog vast aan de muur. (Soms zit de leuning los als men boven aan de trap onwel wordt en door de val de leuning van de muur trekt). Er flitst van alles door me heen. Een val, een hoofdwond, een patiënt in foetus houding hangend onder aan een trap én een formulier waarop de huisarts heeft aangegeven dat hij/ zij er van overtuigd is dat de dood is ingetreden ten gevolge van een natuurlijk oorzaak.

In de keuken vraag ik of ik aan mag schuiven. Belangstellend vraag ik naar het verhaal van de schouw, nieuwsgierig naar het vast stellen van dit overlijden. De zoon verteld zijn verhaal en kom uiteindelijk terecht op het punt waar ik zo vreselijk nieuwsgierig naar ben geworden. ‘De huisarts is geweest om de dood vast te stellen. Hij zei dat ie niks meer voor haar kon betekenen’. Een kloppend maar verbazingwekkend verhaal. Een behandelend arts is bevoegd een verklaring van natuurlijk overlijden af te geven, dat is juist. Maar ik ben zo benieuwd hoe de schouw in zijn werk is gegaan. Is de GGD (forensische arts) ingelicht? Is de politie geweest? Immers….. er ligt iemand onder aan een trap, die zelf niet kan aangeven of ze gevallen of geduwd is.

Wat ik nog veel onbegrijpelijker vindt in deze situatie, is de manier waarop het vast stellen van een natuurlijk overlijden tot stand is gekomen. Het lichaam is mijn inziens niet onderzocht. Ze ligt gekleed en nog in de houding waarin ze is terecht gekomen na haar val. Een beetje respectloos vind ik het zelfs om iemand zo te laten liggen. In mijn hoofd vraag ik me af of deze arts zich bewust is van het extra leed wat hij deze familie aan heeft gedaan. Moeder laten liggen in haar eigen bloed, verwrongen tot een hoopje mens. Waarom niet even recht leggen, desnoods op een dekbed in de hal. De lijkstijfheid en de enorme verkleuring zullen voor de nabestaanden niet als prettig worden ervaren, en nou druk ik me nog maar voorzichtig uit denk ik.

Eigenlijk ben ik ook van mening dat de arts een correcte schouw had moeten uitvoeren. Het lichaam ontkleden, onderzoeken en uitsluiten of er toch niet ergens een mes tussen de ribben steekt. Indien er vooraf aan deze schouw al twijfels waren ontstaan over de doodsoorzaak, dan is het raadplegen van een forensische arts een eerst volgende stap, alvorens het lichaam te verplaatsen of te onderzoeken.

Nu ben ik geen arts, geen forensische arts en werk niet bij justitie, maar reageer vanuit mijn menselijk gevoel. Ik probeer me te verplaatsen in de situatie, de nabestaanden en de overledene. Waarschijnlijk is diegene die de overledene schouwt -of de laatste verzorging geeft- de laatste persoon die het op kan nemen voor de overledene. Een volledige schouw kan een natuurlijk overlijden veranderen in een níet natuurlijk overlijden. Een val van een trap waarbij de hoofdwond -veroorzaakt door de val- de doodsoorzaak is, valt immers onder een niet natuurlijk overlijden.

Ik ben me bewust dat een arts niet overal van op de hoogte kan zijn. Het is ook geen wijzende vinger richting deze groep, absoluut niet. Er zijn gelukkig heel veel artsen die een schouw uiterst perfect uitvoeren. Voor de groep die niet helemaal op de hoogte is, vraag ik me af of er belangstelling zou zijn om een voorlichting te organiseren waarbij ik artsen een beetje op weg help. Deze belangstellenden iets vertel over de verkleuring, hecht technieken, lijkstijfheid en het verschil tussen natuurlijk en niet natuurlijk overlijden. Tevens zou ik jullie op de hoogte kunnen brengen van de nieuwste technieken, denk aan thanatopraxie (bloed vervangen door chemicaliën waardoor iemand ongekoeld opgebaard kan worden) en het verwijderen van diverse stimulatoren die in het lichaam zijn aangebracht, maar die voor de crematie weer moeten worden verwijderd.

Indien er belangstelling mocht zijn, dan verwijs ik graag naar de button –klinische les- en zie alle besproken onderwerpen.

 

klinische les